Begroting 2026: Wat is een "blanco jaar", het bezuinigingsplan van François Bayrou?

De hypothese wordt voortdurend herhaald. Om 40 miljard euro te besparen op de begroting voor 2026 zou François Bayrou op dinsdag 15 juli de invoering van een "leeg jaar" kunnen aankondigen. In dit systeem zouden de overheidsuitgaven in 2026 geheel of gedeeltelijk worden geplafonneerd op het niveau van 2025, zonder rekening te houden met inflatie, wat automatisch tot besparingen zou leiden.

Doorgaans worden bepaalde uitgaven, zoals arbeidsongeschiktheidsuitkeringen voor volwassenen of algemene ouderdomspensioenen, jaarlijks automatisch herzien om rekening te houden met prijsstijgingen. Als de uitgavenstop in 2026 zou worden ingevoerd, zouden sociale uitkeringen zoals de activiteitsbonus of de RSA (Responsible Social Security) hun niveau van 2025 kunnen behouden. Maar de details van dit "lege jaar" zijn nog onduidelijk. In een gedeeltelijke versie zou het slechts een deel van de overheidsuitgaven en de sociale zekerheid beïnvloeden; in de maximalistische vorm zouden alle overheidsuitgaven zonder verhoging worden verlengd, van sociale uitkeringen tot ministeriële kredieten, inclusief subsidies aan lokale overheden, en vele andere. Volgens het Nationaal Instituut voor de Statistiek is van de € 1.670 miljard aan overheidsuitgaven in 2024 tussen de € 400 en € 500 miljard geïndexeerd aan de inflatie.

Publieke verklaringen van regeringsleden hebben de hypothese van dit blanco jaar aangewakkerd. "Ik denk dat er een pauze komt in bepaalde uitgaven", verklaarde minister van Openbare Rekeningen Amélie de Montchalin begin juli in Le Figaro . Dit is "een optie die op tafel ligt", bevestigde minister van Buitenlandse Handel Laurent Saint-Martin op 6 juli in France Inter. Het doel is om het overheidstekort, dat vorig jaar 5,8% van het bbp bedroeg en naar verwachting in 2026 4,6% zal bedragen, terug te dringen. Geen enkele minister heeft de beoogde reikwijdte van een dergelijke bevriezing gespecificeerd.

Volgens voormalig ambtenaar François Ecalle, een specialist in overheidsfinanciën die door AFP werd geïnterviewd, zou het uitblijven van herwaarderingen theoretisch ook gevolgen kunnen hebben voor salarisverhogingen voor zorgprofessionals of zelfs voor automatische doorgroeimogelijkheden voor ambtenaren. Ook de loonbelastingschaal of de algemene sociale bijdrage – geherwaardeerd op basis van inflatie – zou bevroren kunnen worden.

In de laatste twee gevallen zou het gevolg zijn dat sommige huishoudens hun bijdragen zouden zien stijgen, terwijl andere huishoudens, die eerder gespaard hadden, belastingplichtig zouden worden. Dit zou dus een verkapte belastingverhoging zijn, hoewel de overheid dit al lang tot uitgangspunt heeft gemaakt voor elke belastingverhoging, behalve voor de allerrijksten.

In Frankrijk is nooit een algemeen nuljaar ingevoerd. Wel is er meermaals besloten tot een bevriezing van bepaalde uitgaven. Onder het presidentschap van François Hollande, tussen 2014 en 2016, werden de pensioenen niet verhoogd. Ook het indexcijfer voor ambtenaren is de afgelopen jaren gedurende meerdere begrotingsjaren bevroren.

De verwachte winst van deze maatregel voor de overheidsfinanciën is moeilijk te voorspellen zonder de omvang ervan te kennen. Het Institut de la Présence en het Franse Observatoire de la Economique hebben onlangs vergelijkbare schattingen gedeeld, waaruit blijkt dat een volledig blanco jaar tussen de € 5,7 miljard en € 6 miljard zou besparen. Als we ons richten op geldtransfers naar huishoudens, zou het bevriezen van alle geïndexeerde sociale uitkeringen (inclusief pensioenen en werkloosheidsuitkeringen) € 5 miljard opleveren, en nog eens € 1,2 miljard door het bevriezen van de inkomstenbelasting. Deze schattingen blijven ver verwijderd van de € 40 miljard aan besparingen die de overheid nastreeft.

Tegenstanders van deze maatregel waarschuwen ook voor de recessieve effecten ervan: doordat de consumptie en investeringen dalen, kan dit op zijn beurt de belastinginkomsten negatief beïnvloeden.